Đã từ rất lâu , Cờ tướng là một môn nghệ thuật , được coi là một trong bốn thú vui tao nhã của các bậc văn nhân kỳ tài , thánh hiền xưa kia. Sự am hiểm, tinh thông ” cầm , kỳ , thi họa ” thường được người đời ca ngợi và nể phục . Ngoài ra , theo quan niệm xưa kia thì Cầm kỳ thi họa còn là thước đo để phân biệt đâu là bậc hiền tài, chính nhân quân tử “hay là kẻ bất tài “phàm phu tục tử”.

Còn Thời đại ngày nay thì chơi cờ là một cách giải trí hết sức lành mạnh . Chơi vài ván cờ giúp bạn thư thái , giải tỏa stress áp lực trong công việc , hơn nữa còn là sợi dây vô hình giúp chúng ta giao lưu , kết bạn giúp đỡ nhau trong cuộc sống.

Cờ tướng truyền thống luôn được xem là một môn thể thao trí tuệ mà triệu người đam mê theo đuổi. Như các bạn đã biết ngoài cờ tướng truyền thống ra thì còn có rất nhiều các loại cờ khác để người chơi có thể lựa chọn như cờ vây , cờ vua , cờ carô … tùy theo sự ưa thích . Đặc biệt thời điểm hiện tại có thêm một loại cờ mới , đó là Cờ Úp đang được rất nhiều người say mê , yêu thích. Theo tìm hiểu thì Cờ Úp bắt nguồn từ Đài Loan , sau đó du nhập vào Việt Nam từ khoảng những năm 1995, 1996 . Cờ Úp chính là dạng biến thể của cờ tướng , các quân cờ được Úp lại , xoa đều , xếp ngẫu nhiên sau đó mới tiến hành chơi. Khi chơi thì mở nắp Úp ra quân gì thì tiến hành đi , sử dụng theo loại quân đó.Bây giờ ở các sới cờ hay chơi cờ online trên mạng thì ngoài việc chơi cờ truyền thống , đa số mọi người thích , bị cuốn hút chơi cờ Úp.

Sau đây xin giới thiệu với các bạn cách chơi của cờ Úp

A. Cách đi quân :
Vẫn áp dụng cách đi quân như trong cờ tướng truyền thống . Tuy nhiên điểm khác biệt là Sĩ , tượng được qua sông tham chiến. Cụ thể :

1. Tướng: Duy nhất được lộ .Mỗi nước đi một ô, đi ngang hoặc dọc. Tướng luôn ở trong phạm vi cung.”Cung” gồm 4 hình vuông nhỏ được gạch đường chéo.
2. Sĩ: Đi chéo, mỗi nước một ô. Sĩ được phép sang sông chiến đấu , người ta mới gọi là ” Sĩ chiến”
3. Tượng: Đi chéo 2 ô mỗi nước, đi ngang hoặc dọc , Nước đi của Tượng không hợp lệ khi có quân cờ chặn giữa đường. Tượng được phép qua sông sang bàn cờ của đối phương . Gọi là ” Tượng chiến “. Có 2 loại tượng là tượng dùng để chiếu tướng và tượng dùng để khóa ( cấm ) tướng.
4. Xe: Đi ngang hoặc dọc khắp bàn cờ miễn không có quân khác cản trên đường đi. Xe trong cờ Úp được xem là quân mạnh nhất , chủ lực .
5. Mã: Đi ngang 2 ô và đi dọc 1 ô ( hoặc đi dọc 2 ô và đi ngang 1 ô) cho mỗi nước đi.Nếu có quân khác nằm cạnh mã và cản đường ngang 2 hoặc cản đường dọc 2, thì mã không được đi đường đó.
6. Pháo: Đi ngang hoặc dọc giống như Xe. Điểm khác là khi Pháo muốn ăn quân của đối phương thì giữa Pháo và quân muốn ăn phải có quân cản ở giữa. Pháo mạnh nhất là sử dụng ở giai đoạn trung cuộc.
7. Tốt: Đi mỗi nước một ô. Nếu Tốt chưa qua sông thì chỉ được đi thẳng tiến. Khi đã vượt qua sông có thể đi ngang hoặc đi thẳng tiến, mỗi nước một ô. Tốt thường dùng để ăn quân Úp , cứu quân bị ” cấm ” hoặc khống chế.

B. Một số kinh nghiệm chơi :

Cờ Úp ngoài yếu tố ” hên xui ” tức là khi mở nắp Úp ra có phải quân mạnh hay không ?(quân chủ lực là Xe …) , có đúng với ý đồ hay không ? ( cảm nhận để kết quân ở vị trí chiến lược : tấn công và phòng thủ ) thì yếu tố Cờ bàn vô cùng quan trong. Vì thế các bạn có thể thấy các cao thủ cờ Úp đều là những người có lực ” cờ sáng ” ( cờ truyền thống ) rất mạnh .
Do đó để chơi cờ Úp lên một tầm cao thì đòi hỏi người chơi phải luyện tập trau dồi kiến thức để có nền tảng cờ Bàn ( cờ truyền thống ) tốt , vững vàng để áp dụng chơi cờ Úp.

Nguyên tắc chung :
- Ưu tiên mở quân hàng trên ( tức là mở 5 con tốt ) , sau đó mới đến hàng dưới. Chú ý khống chế quân Úp đối phương ( khống quân không cho mở ) rất quan trọng , không tùy tiện ăn quân nằm ở vị trí đã bị ” cấm”-” quân chết”
- Nếu bị cấm nắp , có thời cơ thì hi sinh quân nhỏ ( tốt , sĩ , tượng , pháo , mã ) để cứu nắp ( đặc biệt cứu Xe ) .
- Xe giả dùng để phòng thủ , đa số chỉ sử dụng ờ giai đoạn cờ tàn hoặc lúc cấp bách ( mở thêm quân chiến , ” quay nhanh ” để đánh cục hoặc đỡ cục ).
- Hai Pháo giả cũng vậy , không tùy tiện sử dụng ngay nếu như chưa đền thời cơ để tấn công vì đôi pháo này có tác dụng phòng thủ chắc chắn. Khi mở pháo giả thì phải tính toán khả năng xác xuất là quân gì, đôi khi cũng là cảm nhận ( kết quân ) , nếu đắc ý thì sẽ rất có lợi cho việc tấn công đối phương.

Khai cuộc cơ bản : Tốc độ ra quân càng nhanh càng tốt
Thông thường hay mở Tốt biên , tốt 3 ,7 . Tuy nhiên cũng có người mở tốt đầu ( tốt 5 ) nhưng ít hơn vì không có lợi bằng các trường hợp kia. Thử phân tích như sau :

*Trường hợp 1 : Binh 5 tấn 1

Ưu điểm :
Tấn công trực diện tướng đối phương, mở ra xe pháo đánh trung lộ ,ra pháo uy lực vô cùng ,có thể dò ăn xe đối phương . Nếu mở ra sĩ tượng thì đều là Sĩ tượng chiến.

Nhược điểm:
Lớn nhất của phương án này là cản đường hà , ách tắc quân ,ví dụ bạn mở ra con Tốt thì sau bạn mở con Xe ở biên ,vô tình còn xe đã bị ngăn tầm hoạt động 1 bên cánh . Hay nói cách khác con tốt đầu đã hạn chế con xe của bạn . Đặc biệt nếu mở là Xe thì có khả năng đối thủ mở ra Pháo bắt chết Xe , mở ra Mã thì bị đi B5.1 là Xe ( mất Mã ), Pháo , Tốt thì mất tiên.

Các cao thủ thích phương án này đều là người có lối công sát rất mạnh ,bão táp. Tuy nhiên đúc kết lại ( xác xuất ) thì khuyết nhiều hơn ưu do đó hạn chế đi phương án này.

* Trường hợp 2 : Binh 3 tấn 1 hoặc Binh 7 tấn 1 :

Ưu điểm:
Mở ra xe uy lực mạnh nhất ,uy hiếp bắt úp đối phương .
Mở ra pháo ,bắt đối phương phải đi 1 nước dưới < chống bị vật chiếu >
Nhờ vậy bạn có thể đi thêm 1 nước trên nữa ,thêm chút ưu thế trong khai cục .

Mở ra Tượng bắt đôi Úp. Tuy nhiên việc ăn úp được quân mạnh ( Xe là số 1 , rồi đến Pháo , Mã ) hay ăn ” rác ” thì do đỏ đen. Tuy nhiên đây là con tượng bình thường , phòng ngự là chính , không phải là tượng chiến .

Nhược điểm :
Hạn chế hoạt động của con úp biên sát bên .

Ví dụ :
Mở ra mã ,đối phương nếu mở ra Xe , tốt thì cướp tiên.
Mở ra Sĩ thì cân bằng ,không giữ được nước tiên.
Mở ra tốt thì tạm thời khống chế quân đối phương nhưng nếu đối phương mở tốt biên mà là Mã thì sẽ phản tiên hoàn toàn ( mã ăn tốt cứu quân và nhảy sang tấn công )

* Trường hợp 3 : Binh 1 tấn 1 hoặc Binh 9 tấn 1

+ Mở được Xe , Pháo lợi tiên .

Mờ ra Pháo : Đỏ thì bắt được Xe thật vì Pháo đang bắt Xe giả bắt buộc phải lên mã giả hoặc tượng giả che lại. Cân bằng khi đối thủ mở ra Pháo đấu Pháo. Có thể vật luôn để khống chế Úp biên .

Nếu không bắt được Xe thì có thể tiếp tục mở quân hoặc dùng 2 đòn chính :
Đòn 1 : thoái về cửu để sau đó lồng vào bắt tốt đầu ( phương án này cũng hay được sử dụng . Ưu điểm là tấn công trung lộ nhưng nhược điểm là mất 2 tiên chưa chắc đã hay. Chưa kể đối phương mở ra quân tranh tiên )
Đòn 2 : ” Khám Xe ” : dạt Pháo hết biên bên kia để tìm ăn Xe. Nếu đúng mục đích thi quá tốt . Nếu không ăn được Xe thì bắt buộc dùng Pháo giả kị hà vì nếu đi nước khác thì đối thủ dùng pháo giả tiến lên sát sẽ làm mất tác dụng của quân Pháo này, và nếu là tốt thì bắt chết. Nhớ là chỉ kị hà . Là Xe thì vô địch vì khống chế toàn bộ hàng trên của đối thủ ( nói vui là cả lớp đứng im ), là tốt cũng rất lợi vì cấm được 2 nắp. Tuy nhiên vô duyên nhất là Pháo , tượng , Mã sẽ không gây được sức ép, dễ bị phản tác dụng.

Mở ra Xe : Ra Xe nhanh là lợi thế rất lớn. Con Xe trong cờ Úp cực mạnh , có sức tàn sát cao. Cụ thể ở trường hợp này đang dọa dùng Pháo giả vật Mã , long Xe giả đáy để chạy Xe giữ mặt tấn công . Do đó đa số gặp trường hợp này bên hậu sẽ lên Mã giả để tránh ” vật” . Lúc này con Xe có thể chạy sang bắt Úp 3, 7 , 5 để tiện khống Úp biên của đối thủ.

+Ngoài ra : Nếu mở ra Tốt thì cấm tốt biên. Mở ra tượng là tượng chiến soi tâm , mở sĩ thì có đòn Úp đổi úp , vật để nhảy qua sông , ăn Úp biên của đối thủ.

Xấu nhất là mở Mã : Dễ mất , hoặc phản tiên . Nhưng nhiều trường hợp trong cái rủi có cái may. Đối thủ mở tốt bắt chết Mã. Có 2 cách đi : một là dùng pháo giả vật xuống để lấy đường thoát Mã về. Cách này có yếu tố đỏ đen nhưng bên hậu có nhiều lựa chọn. Hai là bỏ Mã đi được 2 tiên. Phương án 2 này được nhiều người sử dụng. Vì thực ra xét cho cùng thì Mã ở cờ Úp không mạnh lắm , tấn công không hiểm và chậm. Vì vậy ” Bỏ mã tranh tiên” là cách nên đi.

Qua 3 trường hợp trên , thực chiến các cao thủ lựa hay lựa chọn nước đi tiên là B1.1 ( ưu nhiều hơn nhược )

Trung tàn Cuộc

Tập trung : nhớ quân ngửa bị mất , nắp bị mất để phân tích , tính toán . Cờ ưu thế thì tránh nước cờ ” Quay cục ” của đối thủ. Mặc dù xác xuất rất thấp nhưng vẫn có khả năng bị thua ngay.

Sáng tạo ra các hình cờ tấn công ( tấn công vào điểm yếu : thường là chỗ tốt nhân , ít quân bảo vệ hoặc không có Xe giả ), ngược lại nếu có điểm yếu thì củng cố , cởi nhân tránh nguy hiểm … Sự sáng tạo được thể hiện qua việc người chơi có thể tạo ra một chiến thuật mà đối thủ không có khả năng nắm bắt , vẽ ra các ý tuởng tấn công đa dạng , chính xác.

Trong trung cục thường có 2 lối đánh : là Xô sát , lộn xộn , hay vật vã , bỏ úp tìm thế tấn công. Kiểu chơi này bão tố , có thể thắng nhanh nhưng cũng hay bị thua nhanh. Lối đánh này đem lại cho người xem hay cả người chơi những cảm giác rất hồi hộp và nhiều bất ngờ thú vị.

Lối đánh thứ 2 là dẻo dai , bền bỉ , cẩn trọng : Đó là Ít khi dùng Úp vật úp hay đi ” cà ” đấu quân Úp. Trừ trường hợp bất khả kháng. Lối đánh này thường thấy ở các bậc cao thủ thực sự , dựa vào nền tảng trung tàn thâm sâu từ từ mở đều quân , lợi dụng ưu thế nhỏ khếch đại dần , kìm hãm , không chế rồi mới ” siết ” đối thủ. Những người đạt đến trình độ này rất coi trọng quân đội của mình ( quân ngửa và nắp úp ) , đặc biệt rất quý trọng Sĩ tượng.
(ST)

hay đấy mình cũng thường hay đánh B1-1 kaka